Noc Świętojańska - polskie święto zakochanych

Słowo o historii

Sobótka opisywana była już w XIII wieku, jako nazwa świętej góry Ślęży od rozpalanych na niej ognisk obrzędowych. Również z tego wieku pochodzą wzmianki o tanecznych kręgach kobiet tańczących przy ogniskach.  Sobótki wywodzą się z pogańskiego kultu ognia i wody, obdarzonych wielką mocą – nie tylko oczyszczającą i chroniącą od chorób i złych potęg, ale również niosącą siły witalne i urodzaj.

W ludowej tradycji zapisały się jako wielkie święto powitania lata. Obchodzone były w czasie letniego przesilenia słońca, w najkrótszą noc w roku, z 23 na 24 czerwca. Od Jana Chrzciciela, patrona ustanowionego przez Kościół, wszystkie tradycje i obchody nazwano świętojańskimi.

Obrzędy znane były i praktykowane prawie w całej Polsce (wyłączając Kresy Zachodnie). Występowały pod różnymi nazwami takimi, jak kąpała, kupalnocka, palinocka oraz najczęściej (najbardziej popularna), kupała.

Początkowo obrzęd pełnił funkcję kultowe (kult wody i ognia), magiczno-agrarne (rozpalenie ognia służące urodzajom) oraz oczyszczające (kąpiel w wodzie), a następnie również funkcję zabawową oraz matrymonialną. Zawierał również w sobie elementy erotyczne (inicjacja seksualna młodzieży). Z tego powodu już od XIV i XV wieku zwalczany był on przez Kościół. Zakaz palenia ognisk na Łysej Górze (zwanej górą czarownic) wydał w 1478 roku król Kazimierz Jagiellończyk.

Noc Świętojańska nazywana jest również słowiańskim świętem zakochanych. Jednak jej pogański i regionalny charakter oraz fakt, że przez wieki była zwalczana przez Kościół doprowadził do jej zapomnienia. W latach 90-tych w Polsce zyskały na popularności Walentynki, które tym bardziej pokryły kurzem dawną słowiańska tradycję.

Ogień

Ogniskom towarzyszyły całonocne zabawy, tańce i śpiewy, szukanie kwiatu paproci i ziela nasięźrzału, mających zapewnić dostatek i powodzenie w miłości. Co ciekawe, ogień krzesano deskami (jest to dawny sposób krzesania iskry poprzez tarcie drewna o drewno). Wokół ognisk zbierały się nie tylko dziewczyny (ubrane na biało, przepasane zielem czarodziejskim o wielkiej mocy) i śpiewały pieśni miłosne, ale również chłopcy, którzy skakali przez ogień.  Przez ogień skakano również parami. Udany skok wróżył udany związek i gorącą miłość.

Rośliny

O północy wszyscy wyruszali na poszukiwanie kwiatu paproci, który zakwitać miał tylko w tę jedną noc. Według przekazów świecić miał on niezwykłym światłem i tym samym wskazywać drogę do ukrytych w ziemi skarbów. Na szczęśliwego znalazcę czekać miały wszystkie mądrości świata, zapewniające mu bogactwo oraz szczęście.

W czasie obchodów świętojańskich również inne rośliny zyskiwały nadprzyrodzoną moc. I tak np. bylica, czarny bez, dziurawiec, gałązki i liście leszczyny oraz piołun nabierały wówczas niezwykłej siły nie tylko leczniczej, ale również czarodziejskiej. Szczególnie bylica wieszana była na drzwiach domów oraz innych budynkach gospodarczych w celu odstraszania wszelkiego zła.

Woda

W noc świętojańską szczególnych właściwości nabierała także woda i dopiero wtedy można było spokojnie się w niej kąpać. Wierzono ponadto, że zanurzenie się w wodzie (np. rzece, strumyku) sprawia, że ciała stają się nie tylko czyste, piękne i zdrowe, ale również gotowe do miłości, a tym samym rodzenia.

Szczególne znaczenie dla dziewczyn miał zwyczaj puszczania wianków na wodę. Dziewczyny, które w najbliższym czasie miały wejść w związek małżeński wiły wianki, symbolizujące ich dziewictwo. Przywiązane do deseczek, wraz z zapaloną świecą puszczane były na wodę. Niekiedy dziewczyny puszczały nawet po dwa wianki. Zgodnie z wierzeniami, jeśli szybko odpływały od brzegu i płynęły równo z głównym prądem rzeki (najlepiej blisko siebie) był to znak odwzajemnionej miłości. Największe szczęście czekało jednak na dziewczyny, których wianki wyłowione zostawały przez swojego ukochanego.

Do dziś w wielu miejscach w Polsce istnieje tradycja puszczania wianków na wodę. Towarzyszą jej zwykle koncerty, wydarzenia artystyczne, niekiedy inscenizacje zwyczajów świętojańskich oraz pokazy sztucznych ogni. Tradycja kultywowana jest również w wieczornych rejsach statkami oraz na festynach urządzanych na bulwarach.

Słowa kluczowe (tagi) dla tego artykułu:
rozrywka, wydarzenia, święta

Podobne artykuły/wiadomości: PolskieKrajobrazy.pl - internetowy przewodnik po Polsce Dzień Kobiet - święto wolności Dzień św. Patryka obchodzony również w Polsce PKPP Lewiatan: Czarna Lista Barier 2010 Mama, mamusia - Dzień mamy!

Podziel się artykułem Share   Artykuł został opracowany przez: BycSeniorem.pl